Rượu vang vùng Rioja

Nói đến rượu vang Tây Ban Nha, có lẽ vùng Rioja là vùng sản xuất nổi tiếng nhất của nước này. Phần lớn vùng rượu vang của Rioja nằm ở tỉnh La Rioja trung tâm phía bắc Tây Ban Nha. Rioja là một phần của thung lũng sông Ebro nằm giữa tỉnh La Rioja và một phần nhỏ của các tỉnh lân cận Navarra và xứ Basque của Alava. Nhờ vào vị trí nằm sâu trong đất liền của nó, khí hậu của Rioja nói chung là khí hậu lục địa tốt nhất với ảnh hưởng của Địa Trung Hải, có mùa hè ấm áp, mùa đông mát mẻ với lượng mưa khá cao tạo điều kiện tốt cho cây nho phát triển. Nhờ vào sông Ebro, Rioja được chia thành ba tiểu khu vực: Rioja Baja hoặc hạ lưu Rioja một khu vực bằng phẳng trũng thấp nóng và khô hơn, Rioja Alta hoặc thượng nguồn một khu vực có khí hậu mát mẻ hơn, Rioja Alavesa với các đặc điểm tương tự như khu vực mà nó nằm ở tỉnh Alava, nhiệt độ thường mát hơn hai khu vực ở trên cả về mùa đông lẫn mùa hè. Ngoài các đặc điểm về nhiệt độ và khí hậu khác nhau, mỗi khu vực này có đặc điểm địa hình và thổ nhưỡng độc đáo, tất cả đều ảnh hưởng tới nho trồng ở đó theo những cách khác nhau và rượu vang trong lịch sử Rioja có xu hướng được làm từ hỗn hợp nho có nguồn gốc từ những khu vực khác nhau này. Nói về lịch sử, mặc dù Rioja hiện là một nhân tố quan trọng trong rượu vang Tây Ban Nha, nó thực sự không trở thành một cái tên riêng cho đến những năm gần đây. Mặc dù nghề trồng nho đã có từ hàng nghìn năm về trước ở Tây Ban Nha với nạn dịch Phylloxera và những người định cư Hy Lạp vận chuyển nho đến các thuộc địa của họ dọc theo bờ sông của bán đào Iberia. Nho đến các khu vực nội địa của miền trung Tây Ban Nha tương đối muộn và sau đó hàng thế kỷ người hồi giáo hiện diện trong khu vực với truyền thống cấm uống rượu cũng tạo ra những rào cản đối với sự phát triển của nghề trồng nho trong khu vực này. Khi việc trồng nho trở nên phổ biến trong suốt thế kỷ thứ 13 đến thế kỷ 19, rượu vang có đặc tính cực kỳ mộc mạc do sự pha trộn của cả nho đỏ và nho trắng thường được lên men bằng phương pháp ngâm bán carbonic. Vào giữa thế kỷ thứ 19, một số các nhà sản xuất địa phương đã bắt đầu đến thăm Pháp và học hỏi từ các nhà sản xuất rượu vang Pháp trong nỗ lực cải thiện chất lượng rượu vang địa phương. Nhưng mọi thứ thực sự đã được tạo ra một chương mới cho sản xuất rượu chất lượng ở Rioja: vào cuối thế kỷ 19, các nhà sản xuất rượu vang Pháp – những khu vực chưa bị ảnh hưởng bởi nạn dịch, nơi họ các thể miệt mài với nghề trồng nho của mình, hầu hết các nhà sản xuất đã đến Rioja như một phần của cuộc di cư này đều đến từ Bordeaux và họ mang theo những kỹ thuật và công nghệ mà đã sử dụng ở quê nhà để sản xuất rượu của mình bao gồm cả việc sử dụng thùng gỗ sồi 225 lít đối với quá trinh lão hóa. Một mốc quan trọng khác đối với sản xuất chất lượng đã diễn ra vào năm 1925 khi một hội đồng quản lý được thành lập để thiết lập và giám sát các quy tắc sản xuất rượu vang mang tên Rioja. Sự kiện này ở Rioja diễn ra song song với một sự kiện tương tự xảy ra cùng năm ở Chateauneuf-du-pape ở thung lũng Rhone của Pháp với các nhà sản xuất ở cả hai khu vực có quy tắc sản xuất cho rượu vang được sản xuất tại khu vực của họ. Sau đó năm 1991, Rioja trở thành khu vực đầu tiên được nâng lên phân loại khu vực cao nhất DOCa(Denominacion de Origen Calificada) trong hệ thống phân hạng của Tây Ban Nha và hiện chỉ chia sẻ tiêu chuẩn này với một khu vực khác của Tây Ban Nha. Khi nói về nho được trồng ở Rioja thì nho đỏ là vua với khoảng 93% tổng diện tích trồng nho và trong số đó giống nho hàng đầu là Tempranillo chiếm gần 80% tổng diện tích vườn nho trong vùng. Tempranillo là loại nho nhiều nhất trong 5 loại nho đỏ, tiếp đến là Grenache/Garnacha và Graciano là loại nho đỏ thơm có màu sắc đậm, lượng axit thấp được biết đến ở những nơi khác của Tây Ban Nha như Navarra hoặc Priorat. Mazuelo/Carinena/Carignan có hàm lượng tannin, độ chua cao màu sắc đậm. Và một loại nho bản địa Matuarana Tinta hoặc Maturano. Tempranillo có mối quan hệ rất chặt chẽ với Rioja, chúng ta sẽ thấy nó đóng một vai trò rất quan trọng trong tất cả các rượu vang đỏ của Rioja. Nhưng vai trò của nó không phải lúc nào cũng lớn như bây giờ và gần đây nhất là những năm 1980, chỉ có khoảng 30% diện tích đất trồng nho của Rioja được trồng Tempranillo với các giống được phép khác đóng vai trò lớn hơn nhiều trong rượu vang. Nho trắng cũng được trồng ở Rioja nhưng chúng chỉ chiếm khoảng 7% tổng điện tích trồng nho, trong đó Viura/Macabeo được trồng nhiều nhất tiếp đó là Garnacha Blanca và Malvasia Riojana. Với rất nhiều giống nho có sẵn để sử dụng nên không có gì làm ngạc nhiên khi Rioja có xu hướng pha trộn cả vang đỏ và trắng một cách áp đảo và không chỉ các giống nho khác nhau được pha trộn mà còn có một truyền thống mạnh mẽ về kết hợp nho từ 3 khu vực khác nhau của vùng Rioja là: Alta, Baja và Alavesa thành một hỗn hợp. Quy trình sản xuất cho phép khả năng đạt được 100% Tempranillo trong một chai rượu và điều đó đang trở lên phổ biến hơn cũng như thông lệ sản xuất đặc biệt từ nho được trồng ở một tiểu vùng hoặc thậm chí là một vườn nho duy nhất ở Rioja. Nói về các quy định sản xuất, họ không chỉ định bất kỳ yêu cầu tỷ lệ phần trăm nào về số lượng một giống nho được phép nhất định có thể hoặc phải có trong mỗi chai nhưng họ tuyên bố rằng Tempranillo phải là loại nho chiếm ưu thế trong hỗn hợp màu đỏ. Và màu trắng tương ứng, họ cũng chỉ rõ rằng nếu Chardonay, Sauvignon Blanc hoặc Verdejo là loại nho trắng không phải nho của địa phương được sử dụng trong rượu vang trắng thì chúng không nên là loại nho chiếm ưu thế. Rượu vang hồng phải được làm từ tối thiểu 25% nho đỏ được phép và một lần nữa nếu 3 loại nho trắng không phải của địa phương được sử dụng thì chúng không nên chiếm ưu thế trong hỗn hợp. Vì vậy mỗi loại rượu vang đều được gửi đến một hội đồng nếm thử để xác nhận các đặc tính cảm quan của nó trước khi nhận được danh hiệu Rioja. Cuối cùng chúng ta không thể nói về Rioja mà không nói một chút về lão hóa, đây là điều mà người Tây Ban Nha nói chung rất coi trọng nhưng đặc biệt là ở Rioja. Truyền thống ở Rioja đã có từ lâu đời là rượu vang được ủ trong thùng gỗ sồi Mỹ với vị vani cũng như vị dừa nồng đặc trưng, sau đó đóng chai khi nhà sản xuất cảm thấy khi rượu đã ở độ chín nhất. Trong những năm gần đây các nhà sản xuất lại đổi sang dùng các thùng gỗ sồi của Pháp, nó có mùi thơm nhẹ nhàng hơn theo các yêu cầu của pháp lý đối với quá trình lão hóa Rioja và người hàng xóm của nó là Ribera del Duero tuân theo một phiên bản nghiêm ngặt hơn của hệ thống phân hạng của Tây Ban Nha.

Rượu vang đỏ phải được ủ tổng cộng hai ba hoặc năm năm để đủ điều kiện cho mỗi hạng với số lượng tối thiểu bắt buộc của quá trình lão hóa đó phải diễn ra trong thùng. Đối với rượu vang trắng và hồng, nó sẽ tuân theo các yêu cầu tương tự như bảng ở trên. Các nhà sản xuất nổi tiếng về chất lượng đôi khi sẽ vượt quá các yêu cầu tối thiểu này với biên độ lớn ngoài ba mức độ lão hóa được xác định ở hình trên. Bạn có thể thấy một số thuật ngữ không được kiểm soát trên nhãn Rioja Semi Crianza, Roble và Foven, đây chỉ là tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là gỗ sồi cho thấy rượu đã được lão hóa bao gồm cả quá trình xử lý bằng gỗ sồi nhưng ít hơn thời gian cần thiết để đủ tiêu chuẩn cho trạng thái Crianza trong khi việc dán nhãn rượu joven hoặc young bằng tiếng Tây Ban Nha ngụ ý rằng nó là rượu vang trẻ. Rượu vang joven thông thường (nhưng không phải lúc nào cũng có) đặc tính carbonic khá rõ rệt do đã trải qua quá trình ngâm bán carbonic, đây là một phong cách quan trọng trong lịch sử ở Rioja mà vẫn còn phổ biến với các loại vang đỏ trẻ trung dễ uống, giá rẻ.

Trên đây, chúng ta vừa tìm hiểu qua đôi nét về rượu vang vùng Rioja. Tôi hy vọng bạn sẽ có thêm kiến thức cơ bản và tìm cho mình được chai vang phù hợp với phong cách và sở thích của mình.